Trống Đồng Đông Sơn - Nguồn Gốc, Ý Nghĩa, Đặc Điểm
Trống đồng Đông Sơn được xem là một biểu tượng nghệ thuật tiêu biểu trong văn hóa Đông Sơn và nền văn minh sông Hồng của người Việt cổ thời kỳ Hùng Vương dựng nước Văn Lang. Với lịch sử hình thành lâu đời, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, trống đồng Đông Sơn đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của văn hóa dân tộc Việt Nam. Và được coi là một trong những tác phẩm nghệ thuật được đánh giá cao nhất của dân tộc. Vậy nguồn gốc thật sự của trống đồng Đông Sơn là gì, ý nghĩa của nó ra sao? Mời mọi người cùng chúng tôi tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Nguồn gốc của trống đồng Đông Sơn
Trống đồng Đông Sơn là một tác phẩm nghệ thuật của văn hóa Đông Sơn - một nền văn hóa thuộc thời kỳ đồ đồng cổ đại của Việt Nam (từ thế kỷ VII trước Công nguyên đến thế kỷ I-II sau Công nguyên). Trống đồng Đông Sơn được đúc từ đồng, một trong những nguyên liệu khai thác và chế biến sớm nhất ở khu vực Đông Nam Á.
Hình ảnh chiếc trống đồng Đông Sơn cổ
Quê hương của trống đồng Đông Sơn là vùng đất Tổ trung du Phú Thọ và các tỉnh vùng Bắc bộ, Bắc Trung Bộ Việt Nam. Đây là khu vực có nhiều sông, suối, đồi núi và đất trồng phong phú, tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác và chế biến đồng. Người Đông Sơn đã sử dụng các công nghệ đúc đồng tiên tiến để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đồ đồng cổ đại đẹp mắt và đầy ý nghĩa.
Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, kỹ thuật đúc trống đồng Đông Sơn được phát triển từ những kỹ thuật đúc đồ đồng của Trung Quốc và đồ đồng của người Đông Âu. Tuy nhiên, trống đồng Đông Sơn đã phát triển riêng biệt và có những đặc điểm độc đáo của riêng mình. Bằng sự dũng cảm, thông minh và sáng tạo hiếm có, tổ tiên ta đã tạo nên kỹ thuật luyện kim đồng thau mang đậm yếu tố bản địa của người Việt. Từ đó tạo nên nền văn hóa đồng thau vào loại bậc nhất ở Đông Nam châu Á.
Sau quá trình tìm kiếm và thu thập thông tin, các nhà khảo cổ học đã đi đến kết luận rằng trống đồng Đông Sơn đã xuất hiện từ thời kỳ Hùng Vương, vào những khoảng thế kỷ VI và thế kỷ VII TCN tại miền Bắc của nước ta. Đỉnh cao của sự hoàn thiện kỹ thuật chế tạo là trống đồng Đền Hùng.
Trống đồng có rất nhiều loại với kích thước đa dạng khác nhau, kích thước trống loại 1 lớn nhất với đường kính có thể lên đến 90cm, chiều cao 60cm và nặng khoảng 100kg. Nó được phát hiện vào năm 1990 tại đồi Khuôn Muồi. Là một ngôi làng cổ nằm ngay sát chân núi Nghĩa Lĩnh, nơi có đền thờ các Vua Hùng đã có công dựng nước. Điều đó chứng minh rằng trống đồng Đền Hùng là vật linh thiêng đã được nhà nước Văn Lang sử dụng làm linh vật mỗi khi tế lễ, hội hè tại khu di tích lịch sử Đền Hùng.
Theo sử sách ghi lại, người xưa thường sử dụng trống đồng để làm tín hiệu báo hiệu ra quân. Hay trống đồng cũng được sử dụng như 1 loại nhạc cụ, thường kết hợp với dàn nhạc trong các vương triều phong kiến (theo sách “Cương mục”) hoặc trong quân đội.
Ý nghĩa của trống đồng Đông Sơn
Ý nghĩa của trống đồng Đông Sơn trong đời sống văn hóa dân tộc
Trống đồng Đông Sơn không chỉ là nhạc cụ nhạc khí mà còn là biểu tượng văn hóa linh thiêng, tâm linh sâu sắc của dân tộc Việt Nam. Là quyền uy của một nhà nước được xác lập đầu tiên trên đất nước ta – Nhà nước Hùng Vương. Là “vật chứng” linh thiêng khẳng định những giá trị truyền thống, đạo lý nhân văn sâu sắc của đất nước dân tộc ta trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước.
Trống đồng có rất nhiều ý nghĩa xoay quanh nhưng ý nghĩa quan trọng nhất phải kể đến chính là bức tranh lịch sử miêu tả chi tiết, sống động về cuộc sống sinh hoạt, văn hóa xa xưa của người Việt cổ. Những hình ảnh được khắc họa trên mặt trống đã phần nào giúp ta hình dung về cuộc sống của người Việt cổ. Hoa văn trên trống đồng có rất nhiều loại, rất đa dạng, được bố trí hợp lý, rải đều trên các phần mặt và thân trống.
Bên cạnh đó, trống đồng còn mang ý nghĩa văn hóa và tâm linh sâu sắc khi được sử dụng phổ biến trong các nghi lễ tôn giáo và văn hóa, từ đám tang đến lễ cưới và các sự kiện quan trọng khác. Nó được coi là biểu tượng của sự quyền lực và sự giàu có, và được sử dụng để thể hiện sự thịnh vượng và uy tín của chủ nhân. Mặt khác trống đồng Đông Sơn còn cho thấy sự phát triển của nghệ thuật và kỹ thuật đúc đồ đồng trong xã hội đồ đồng cổ đại, là một trong những ý nghĩa lịch sử quan trọng.
Ý nghĩa của trống đồng Đông Sơn
Ngoài những ý nghĩa về lịch sử, trống đồng Đông Sơn cũng mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong phong thủy. Trống được làm bằng kim khí (đồng đỏ, đồng vàng hoặc dát vàng) sẽ giúp gia chủ gia tăng vượng khí, xua đuổi đi những khí xấu ảnh hưởng đến bản thân và gia đình. Sử dụng trống đồng trưng bày trong phòng khách sẽ mang đến nhiều may mắn cho gia chủ. Còn đặt trống trong phòng làm việc thì con đường công danh sự nghiệp, thăng quan tiến chức sẽ diễn ra một cách thuận lợi hơn.
Ý nghĩa hoa văn, họa tiết trên trống đồng Đông Sơn
Các họa tiết trên mặt trống đồng Đông Sơn cũng thể hiện đầy đủ những hình ảnh ngôi sao, chim lạc, các hoạt động sinh hoạt,….
Thể hiện tiết khí ở trong năm
Bao gồm tiết đông chí và hạ chí thể hiện quy luật của thời tiết diễn ra một cách tuần hoàn, tác động đến hoạt động, sinh hoạt của muôn loài.
Hình ảnh ngôi sao lớn ở trung tâm mặt trống đồng Đông Sơn
Hình ngôi sao trung tâm ở chính giữa mặt trống đồng (8 đến 14 cánh) chính là biểu tượng đẹp nhất của trống đồng Đông Sơn. Đây là hình ảnh đại diện cho hình ảnh tối cao trong thiên nhiên, đó là mặt trời. Bên cạnh đó, hình ảnh ngôi sao ở trung tâm mặt trống cũng chính là bức thiên đồ cho phép xác định được các ngày tiết trong năm. Đó là loại lịch ngày âm , kết hợp giữa chu kỳ mặt trăng và mặt trời, bắt nguồn từ văn hóa Bách Việt, mang đậm nét văn hóa nông nghiệp lúa nước ở phương Nam.
Hình ảnh chim thú trên mặt tranh trống đồng Đông Sơn
Hình ảnh các loài chim, muông thú trên mặt trống đã thể hiện rõ nét sự sùng bái thiên nhiên của người Việt cổ. Với quan niệm chim chính là tổ tiên của loài người, hình ảnh quả trứng trong truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ hoặc họa tiết chim thể hiện sự biết ơn tổ tiên.
Hình ảnh nhà sàn trên trống đồng Đông Sơn
Hình ảnh nhà sàn trên trống đồng Đông Sơn được coi là hoạt tiết trống đồng đơn giản nhất nhưng lại mang lại nét đặc trưng của văn hóa truyền thống và thể hiện một phần cuộc sống của con người thời kỳ dựng nước sơ khai. với đặc điểm kiến trúc nhà mái cong và nhà sàn mái tròn. Hình ảnh ngôi nhà có 2 cột chống phía đầu nhà, 2 đầu và giữa có kê thang lên sàn. Những ngôi nhà mái cong này là nhà ở của dân.
Hình ảnh các nhạc cụ trên mặt trống đồng Đông Sơn
Ở mặt trống đồng Đông Sơn thường có khắc 2 loại nhạc cụ chính là trống và kèn. Hai loại nhạc cụ này thường được người dân nước ta chơi ở các dịp lễ hội hay lễ Tết.
Hình ảnh các hoạt động sinh hoạt thường ngày của con người
Những họa tiết trang trí trống đồng mô tả cuộc sống sinh hoạt thường ngày của con người như đánh trống nhảy múa, giã gạo, chèo thuyền,… là những họa tiết trống đồng đơn giản nhưng mang tính biểu tượng cao, đã khắc họa rõ nét cuộc sống bình yên, hạnh phúc và hưng thịnh trong thời kỳ sơ khai của đất nước. Những họa tiết trống đồng này không chỉ có giá trị nghệ thuật, lịch sử cao, mà còn giống như một phương thức truyền tải bản sắc dân tộc quý báu đến các thế hệ mai sau.
Đặc điểm của trống đồng Đông Sơn
Trống đồng Đông Sơn có dạng hình trụ, với đường kính đáy lớn hơn đường kính miệng. Chúng thường được đúc từ đồng, với độ dày và độ cứng khác nhau. Trên bề mặt của trống đồng Đông Sơn thường có các họa tiết ngôi sao, hình tam giác và răng cưa, được chạm khắc tỉ mỉ và tinh xảo.
Đặc điểm của trống đồng Đông Sơn
Một số loại trống đồng Đông Sơn còn được làm thêm các chi tiết khác như tượng đồng người, động vật hay cây cối. Điều đặc biệt là trống đồng Đông Sơn không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một sản phẩm công nghiệp, được sản xuất hàng loạt và phân phối rộng rãi trong xã hội đồ đồng cổ đại.
Ngoài ra, trống đồng Đông Sơn còn có đặc điểm kỹ thuật đúc đồng đặc biệt. Để đúc được một chiếc trống đồng Đông Sơn, người thợ đúc cần phải làm việc với đồng ở nhiệt độ rất cao, và thực hiện những thao tác đúc và chạm khắc rất khó khăn và tốn nhiều thời gian. Để tạo ra âm thanh của trống đồng Đông Sơn, người ta thường đánh vào miệng trống bằng một que gỗ hoặc vật cứng khác.
Tóm lại, trống đồng Đông Sơn là một tác phẩm nghệ thuật quan trọng của văn hóa Đông Sơn và cũng là một trong những biểu tượng đặc trưng của nền văn hóa Việt Nam. Chúng có ý nghĩa văn hóa, tâm linh và lịch sử đặc biệt, và có các đặc điểm kỹ thuật đúc đồng cổ đại độc đáo.
Trống đồng Đông Sơn không chỉ là bảo vật của văn hóa Việt Nam mà còn là điểm tụ hội hồn thiêng sông núi, đất trời được hình thành từ thời vua Hùng dựng nước. Là chứng nhân lịch sử, tích tụ tinh hoa văn hóa dân tộc trong suốt tiến trình phát triển của dân tộc Việt Nam qua các thời đại vua Hùng. Tiếng trống đồng Đông Sơn không chỉ ngân vang ở Đền Hùng. Nó còn vang vọng đến mọi miền đất nước. Điều đó khẳng định những giá trị về truyền thống, đạo lý nhân văn sâu sắc của dân tộc Việt Nam trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước với bao biến cố, thăng trầm.
Tham khảo thêm các bài viết:
