Ý nghĩa các tư thế của tượng Phật

Đối với những quý vị yêu thích tìm tòi về các kiến thức của Phật pháp thì hình ảnh bàn tay Phật ở nhiều tư thế khác nhau luôn gợi cho họ sự tò mò nhất định. Tại sao lại có các tư thế như vậy? Ý nghĩa của các tư thế tượng Phật này là gì? Để giải đáp những thắc mắc này, chúng ta cùng nhau đi tìm câu trả lời thông qua nội dung được trình bày dưới đây.

Ý nghĩa của "bàn tay phật" trong Phật giáo

Trong Phật giáo, những điệu bộ tượng trưng cho bàn tay Phật thường được gọi chung là “thủ ấn”. Về tư thế thủ ấn có rất nhiều, mỗi ấn khác nhau thường mang lại ý nghĩa khác nhau. Chẳng hạn như tư thế thủ Ấn Cầu Nguyện, còn có tên gọi khác là Hiệp chưởng ấn. 

Ấn này được thực hiện bằng cách để hai lòng bàn tay chắp lại với nhau. Ý nghĩa của hành động này là để tán thán, ca ngợi, và đây cũng là cử chỉ chào hỏi thông thường của người Ấn Độ. 

Theo quan niệm của người Ấn Độ cổ đại, tay phải là tay dành cho thần thánh nhằm thể hiện sự trong sạch và linh thiêng; tay trái thì lại đại diện cho những nhiễm ô trần tục. Vì vậy, khi hai tay chắp vào nhau tượng trưng cho sự hợp nhất giữa sự thánh thiện và nhiễm ô, hai mặt tuy đối lập nhưng lại dung hòa giữa thần thánh và trần tục. 

Chung quy lại, hình ảnh bàn tay Phật là biểu thị của lòng tôn kính, sự nhất tâm thiền định, tập trung tư tưởng, tán dương và ca ngợi. 

Ý nghĩa các tư thế của tượng Phật

Chúng ta thường thấy tượng Phật được khắc họa ở nhiều tư thế thủ ấn khác nhau, vậy mỗi tư thế như vậy có những ý nghĩa gì. Sau đây là 7 tư thế thường thấy nhất ở các tôn tượng Phật.

Tư thế Thiền thủ ấn (Dhyana Mudra)

Ở tư thế này, hai tay đặt trong lòng, mặt sau của bàn tay phải dựa vào lòng bàn tay trái. Các ngón cái chạm vào nhau tạo thành hình tam giác huyền bí. Thủ ấn này là biểu tượng của thiền, tượng trưng cho trí tuệ, muốn nói đến tâm thức giác ngộ vượt lên khỏi thế giới hiện tượng.

Đây là thủ ấn được đức Phật sử dụng lần cuối cùng thiền dưới gốc cây bồ đề khi ngài đã đạt được giác ngộ. 

>>Xem thêm mẫu: Tượng Thích Ca

Thí nguyện thủ ấn ( Varada Mudra)

Ở tư thế này, cánh tay phải của tượng Phật thả lỏng dọc theo cơ thể, lòng bàn tay mở và hướng ra phía trước, duỗi dài những ngón tay ra. Cánh tay của tay trái thì cong lại ở vị trí khuỷu tay, bàn tay hướng về phía người nhìn. Năm ngón tay mở rộng ra, điều này đại diện cho 5 sự hoàn hảo của người đắc đạo: Hào phóng, đạo đức, kiên nhẫn, nỗ lực và tập trung.

Ý nghĩa của thủ ấn này biểu thị sự dâng hiến, chào đón, từ thiện, từ bi, chân thành. Đức Phật thực hiện thủ ấn này nói lên sự chuyên tâm giải thoát nhân loại của ngài. 

>>Xem thêm mẫu: Tượng A Di Đà

Vô úy thủ ấn (Abhaya Mudra)

Hình ảnh đức Phật với bàn tay phải giơ lên ngang tầm ngực, lòng bàn tay thì hướng ra ngoài, các ngón tay hướng lên trên. Cánh tay trái thả lỏng để xuôi theo tư thế tọa thiền đối với tượng ngồi. Trường hợp tượng đứng thì tay trái duỗi hướng xuống đất. 

Tư thế này nói lên thái độ không sợ hãi trước một kẻ thù hay nghịch cảnh nào cả. Hay diễn giải theo một cách rộng hơn nghĩa là Đức Phật ngay sau khi đạt được giác ngộ đã vượt thoát trên mọi nỗi sợ hãi và đau khổ của nhân gian. 

Giáo hóa thủ ấn (Vitarka Mudra)

Tư thế thủ ấn này Đức Phật để đầu ngón tay cái chạm vào đầu ngón trỏ ở bàn tay phải tạo thành một vòng tròn. Các ngón còn lại hướng lên trên còn bàn tay trái thì để ngang bụng. 

Vòng tròn này tượng trưng cho một dòng năng lượng và thông tin liên tục. Khi người đi thuyết giảng, người đã dùng thủ ấn này, như là kêu gọi chúng sinh hãy giải quyết mọi chuyện thông qua tư duy và biện luận thay vì những xúc cảm nhất thời. 

Chuyển pháp luân thủ ấn (Dharmachakra Mudra)

Thủ ấn này Đức Phật dùng đầu ngón tay giữa của bàn tay này chạm vào đầu ngón tay cái và ngón trỏ của bàn tay kia, tạo thành một vòng tròn bí ẩn gần tim. Thủ ấn này biểu thị dòng năng lượng liên tục của vũ trụ dưới dạng luân xa (bánh xe)

Trì bình thủ ấn (Patahattha Mudra)

Đối với thủ ấn này, hai bàn tay chồng lên nhau, tay phải để trên tay trái, hai bàn tay duỗi ra để nâng bình bát. Thủ ấn này mô tả về đời sống thường nhật của Ngài, chia làm năm thời: buổi sáng, buổi trưa, canh đầu, canh giữa và canh cuối. Buổi sáng là thời điểm ngài trì bình hóa duyên tế độ những người hữu duyên và thị thực. 

Xúc địa thủ ấn (Bhumistarsa Mudra)

Đây là tư thế ngồi kiết già hoặc bán già với bàn tay trái thì được đặt lên đùi, lòng bàn tay hướng lên trên như trong ấn Thiền Định. Tay phải thì duỗi xuống, lòng bàn tay xoay vào bên trong, mu bàn tay đưa ra ngoài , các ngón tay hướng xuống đất. Ý nghĩa của thủ ấn này là sức mạnh của sự tinh tấn có thể đẩy lùi mọi ma chướng, ngại khổ. Đây cũng là ấn quyết mà đức Thích Ca gọi Trái Đất chứng minh mình đạt Phật quả. Hay đây cũng chính là  dấu hiệu của sự không lay chuyển nơi Đạo vô Thượng Bồ Đề.

Hy vọng nội dung trên đây giúp quý vị hiểu rõ hơn về ý nghĩa các tư thế của tượng Phật, từ đó mới thấu được Phật pháp vi diệu đến chừng nào. Học Phật, hiểu Phật để tu theo những đức hạnh của Ngài là con đường mà các Phật tử đạo hữu, anh chị em đồng tu nên đi.

>>>Tham khảo: Tây Phương Cực Lạc có thật hay không?